W dniach 4 do 8 sierpnia miała miejsce druga edycja projektu Pojednanie-Bibliodrama-Krzyżowa. Tym razem stronami-organizatorami było Polskie, Niemieckie i Węgierskie Towarzystwo Bibliodramy we współpracy z Fundacją Krzyżowa. Odbiorcami przygotowanych prelekcji i warsztatów byli nauczyciele, studenci, pedagodzy i edukatorzy dorosłych. Uczestnicy pochodzili także z trzech krajów: Polski, Niemiec i Węgier, a w spotkaniach posługiwano się zarówno swoimi ojczystymi językami jak i językiem angielskim. Praca bibliodramatyczna odbywała się w dwóch grupach warsztatowych prowadzonych przez Evę Alfred oraz Petera Vargę ( grupa międzyreligijna) oraz Henrykę Czyż i Dirka Harmsa (grupa międzywyznaniowa).
Eva Alfred i Peter Varga pracowali w duchu psychodramy biblijnej. Ten międzyreligijny team wybrał do pracy nad tematem pojednania tekst z Księgi Rodzaju o trudnej relacji braci Jakuba i Ezawa. Ich historia stała się dla uczestników kanwą do refleksji nad własnymi wątkami biograficznymi. Porównaniu, wspominaniu i eksperymentowaniu z przeżywaniem pojednania w indywidualnym doświadczeniu pomagały proponowane przez prowadzących metody pracy z tekstem polegające przede wszystkim oparciu warsztatu na grze psychodramatycznej – odgrywaniu poszczególnych scen z historii Jakuba.
Henryka Czyż i Dirk Harms wybrali również historię dwóch braci z Księgi Rodzaju. W swoich warsztatach bibliodramy zmierzyli się z jednak tekstem historii Kaina i Abla. Pracowali wykorzystując taniec i ruch w duchu metody Life Art Process Anny Halprin, którą oboje poznali dzięki niemieckiej terapeutce tańca Ulli Schorn z Berlina. Wybrane przez nich metody również pozwoliły uczestnikom na głębokie przeżycie bogactwa uczuć związanych z pojednaniem. Poprzez pracę z ciałem, poprzez taniec i rysunek uczestnicy mogli skonfrontować się z trudnymi emocjonalnie wątkami obecnymi w historii Kaina i Abla oraz ich odniesienia do Boga.
Obok warsztatów bibliodramy stałym elementem każdej edycji projektu są wykłady, prelekcje oraz część turystyczna o charakterze historycznym. Tym razem wszyscy biorący udział mogli bliżej poznać historię niemieckiego ruchu oporu w Krzyżowej. Z dużym zainteresowaniem spotkały się połączone z dyskusją wykłady teologiczno-historyczne prowadzone przez Urszulę Pękalę i Edwarda Skubisza. Dotyczyły one idei pojednania w biblijnej przypowieści o miłosiernym ojcu oraz historii powojennego pojednania polsko-niemieckiego, a także roli Kościołów w historii obu krajów.
Ostatnim punktem programu była wycieczka do Świdnicy, gdzie cała międzynarodowa grupa mogła zwiedzić piękny luterański Kościół Pokoju – wpisany na listę zabytków UNESCO – oraz katolicką katedrę gotycką, gdzie wszyscy też mieli możliwość uczestniczenia w Eucharystii.
W sierpniowej edycji projektu Pojednanie-Bibliodrama-Krzyżowa grono uczestników z Niemiec i Polski poszerzyło się o węgierskich studentów. Tak więc projekt ten zaczyna obejmować coraz szersze europejskie kręgi i w ten sposób realizuje się jego pierwotny cel: pojednanie w Europie na drodze bibliodramy oraz spotkań i dialogu w Krzyżowej.
Beata Chrudzimska
Świadectwo
Po raz pierwszy uczestniczyłam w warsztatach bibliodramy w ramach projektu Bibliodrama – Krzyżowa – Pojednanie. I z trzech powodów było to dla mnie ważne doświadczenie.
- Mogłam uczestniczyć w bibliodramie prowadzonej przez trenerów, którzy mają za sobą wiele lat doświadczenia prowadzenia w Europie warsztatów międzynarodowych, ekumenicznych i między-wyznaniowych. Od 4 lat uczestniczę w bibliodramach prowadzonych przez polskich bibliodramatystów, a tylko kilka razy miałam możliwość udziału w warsztatach prowadzonych przez trenerów z krajów, w których bibliodrama jest bardziej znana niż w Polsce (np. Péter Varga, Ewa Alfred, Dirk Harms, Marcel Martin). Zawsze jest to dla mnie cenne doświadczenie: poszerza moje rozumienie bibliodramy, dostrzegam jej bogactwo i szanse duchowego rozwoju, jakie proponuje uczestnikom, bez względu na ich narodowość i wyznanie.
- Pracując nad tekstami z Księgą Rodzaju dotyczącymi kluczowych zdarzeń z historii patriarchy Jakuba dostrzegłam wagę PRAWDY w relacjach międzyludzkich i problemy, które rodzą się, gdy – bodaj jedna ze stron dialogu – wybiera niedomówienia, pół-prawdę, lub wprost kłamstwo, gdy ucieka się do podstępu. Przeżyłam bardzo biblijny fakt, że braci bliźniaków nie stać było na to, aby stanąć w PRAWDZIE wobec ojca o tym, że młodszy Jakub odkupił od starszego Ezawa przywilej syna pierworodnego; a Ezaw – zlekceważywszy swe pierworództwo – sprzedał je za miskę soczewicy. Żaden z nich – być może z lęku – nie opowiedział ojcu o ich decyzji, a to bardzo skomplikowało ich sytuacje rodzinne. Doświadczyłam też, że oszustwo, którego dopuścił się Jakub i jego matka Rebeka, wróciło do Jakuba jak bumerang po latach: jego teść Laban wraz ze swą córką Leą także go oszukał…. Ten, kto posłużył się kłamstwem, niedomówieniem, sam padł jego ofiarą. Sprowadził wiele cierpienia na siebie i swoich bliskich. I chociaż Bóg ostatecznie przeprowadził historię zbawienia przez potomków Jakuba, oszustwo pozostaje oszustwem a grzech grzechem.
- Problem kłamstwa i prawdy był dla mnie ważny także w idei POJEDNANIA realizowanej przez Fundację w Krzyżowej. O wartości poznania i uznania bolesnych faktów, aby dojść do pojednania między narodami po II wojnie światowej wskazuje też wystawa ukazująca zbrodnie hitleryzmu oraz tych, którzy mieli odwagę się im przeciwstawiać, a później tych, którzy po 1989 roku szukają dróg pojednania. Temat ten podjęło także dwoje prelegentów; jeden z nich ukazał teologiczne aspekty pojednania; drugi przedstawił, jak w powojennej historii rozwijała się idea pojednania i zaproponował nam pracę nad wypowiedziami teologów polskich i niemieckich (Polskę reprezentował kard. Bolesław Kominek). Praca ta była dla mnie okazją, by usłyszeć co Żydzi, Niemcy, Polacy, Węgrzy mówią dziś o pojednaniu między narodami. Wypowiedzi te pogłębiły moją wcześniejsza refleksję: tylko na fundamencie PRAWDY możliwe jest pojednanie. Jest ono możliwe, gdy obie strony powtórzą słowa kard. Kominka: „przebaczamy i prosimy o przebaczenie” i gdy słowa te wyrażać będą prawdę ich serc.
Anastazja Seul, Zielona Góra
WYBACZ SOBIE…
Termin Bibliodrama tylko z pozoru ma jednoznaczny zakres semantyczny, gdyż w istocie dotyka wszystkich obszarów ludzkiej osobowości. Warsztaty prowadzone przez Dirka i Henię można określić jako poszukiwanie prawdy o samym sobie, próbę dotarcia do naszego głęboko ukrytego, ale najprawdziwszego JA. Dla wielu osób wcielenie się w postać, odegranie roli, okazuje się nie lada wyzwaniem, gdyż wymaga to pokonania własnych lęków, barier. Otworzenie się, pokazanie emocji na scenie to nasze pierwsze zwycięstwo nad samymi sobą. To taka rozmowa poprzez ruch, bez słów, gdy ciało staje się naszym narzędziem komunikacji, środkiem ekspresji. Konfrontacja z inną osobą znajdującą się na scenie pozwala nam na siebie popatrzeć poprzez lustro. To niezwykle wzbogaca, bo zyskujemy świadomość. Można zadać w tym momencie pytanie: Czy jesteśmy tacy jak myślimy o sobie sami, czy tacy, jak myślą o nas inni?.
Okazuje się, że dobro i zło są w nas, wzajemnie się przenikają, tzw. jasna i ciemna strona człowieczeństwa, odwieczny dualizm. Jednak która strona zwycięży, w dużej mierze zależy od otoczenia. Dla mnie najważniejszym momentem warsztatów było pytanie Dirka: Czy ktoś się chce włączyć w akcję?, które powodowało uruchomienie nowych sytuacji, zmieniało bieg wydarzeń. Osoby dawały pomoc, wsparcie tym, którzy wydawali się przegrani, skreśleni- dzięki temu zło przekształcało się w dobro.
Genialne warsztaty Dirka i Heni uświadamiają, że historia Kaina i Abla powtarza się w życiu każdego człowieka, że nie dotyczy ona tylko 2 osób, ale całej ludzkości. Remedium na zło okazuje się być bezinteresowna pomoc, miłosierdzie. Bibliodrama polsko-niemieckiego teamu unaoczniła mi w pewien sposób koncepcję bogoczłowieczeństwa, głoszoną przez Dostojewskiego zakładającą że cząstka Boga jest w każdym człowieku, dlatego dobro ma zawsze szansę zwyciężyć.
Katarzyna Mądrachowska